RÖPORTAJLAR |
Yazdığı kitaplarla Türk Edebiyatı’nda büyük izler bırakan OÄŸuz Atay kimdir? Yazdığı birbirinden deÄŸerli roman, eleÅŸtiri, kitap ve makalelerle yeri doldurulamaz bir yazar olan OÄŸuz Atay ve eserlerine dair ayrıntılar haberimizde.
OÄžUZ ATAY KÄ°MDÄ°R?
OÄŸuz Atay 12 Ekim 1934’te Ä°nebolu Kastamonu’da doÄŸdu. Babası, VI., VII dönem Sinop, VIII. Dönem Kastamonu MilletvekilliÄŸi yapan Cemil Atay'dır. 1951′de bugünkü adı Ankara Koleji olan Ankara Maarif Koleji‘ni, 1957′de de Ä°TÜ Ä°nÅŸaat Fakültesi'ni bitirdi. Üç yıl sonra Ä°DMMA Ä°stanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi (ÅŸimdiki Yıldız Teknik Üniversitesi) Ä°nÅŸaat Bölümü'nde öÄŸretim üyesi oldu. 1975′te doçent olan Atay, Topografya adlı bir de mesleki kitap yazdı. ÇeÅŸitli dergi ve gazetelerde makale ve söyleÅŸileri yayınlandı. OÄŸuz Atay, Tutunamayanlar‘ın 1971-72′de yayınlanmasından sonra, önemli bir tartışmanın odak noktası oldu. Bu romanıyla 1970 TRT Roman Ödülü‘nü kazandı.
Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri olan Tutunamayanlar, eleÅŸtirmen Berna Moran tarafından, “hem söyledikleri hem de söyleyiÅŸ biçimiyle bir baÅŸkaldırı” olarak nitelendirilmiÅŸtir. Moran'a göre Tutunamayanlar'daki edebi yetkinlik, Türk romanını çaÄŸdaÅŸ roman anlayışıyla aynı hizaya getirmiÅŸ ve ona çok ÅŸey kazandırmıştır.
Atay'ın büyük etki yaratan eseri Tutunamayanlar'ı 1973′te yayınladığı Tehlikeli Oyunlar adlı ikinci romanı izlemiÅŸtir. Hikâyelerini Korkuyu Beklerken baÅŸlığı altında toplayan Atay, 1911-1967 yılları arasında yaÅŸamış Prof. Mustafa Ä°nan'ın hayatı konu eden Bir Bilim Adamının Romanı‘nı 1975 yılında yayımlamıştır. 1973 yılında yayımlanan Oyunlarla YaÅŸayanlar adlı oyunu Devlet Tiyatrosu'nda sahnelenmiÅŸtir. Atay, beyninde çıkan bir tümör nedeniyle büyük projesi “Türkiye'nin Ruhu“nu yazamadan 13 Aralık 1977′de, Ä°stanbul'da hayatını kaybetmiÅŸtir. Edirnekapı SakızaÄŸacı Mezarlığı'na defnedildi.
Öldükten sonra 1987′de Günlük, 1998′de ise Eylembilim adlı kitapları yayımlanmıştır. SaÄŸlığında hiçbir kitabı ikinci baskı bile yapamayan Atay'ın kitapları ölümünden sonra büyük ilgi gördü ve defalarca basıldı. Yıldız Ecevit'in hazırladığı OÄŸuz Atay biyografisi Ben Buradayım… 2005 yılında yayınlandı. Türk edebiyatında yazdığı Tutunamayanlar ile post-modern tarzda eser veren ilk yazar OÄŸuz Atay'dır.
OÄŸuz Atay, özellikle Tutunamayanlar romanında, modern ÅŸehir yaÅŸamı içinde bireyin yaÅŸadığı yalnızlığı, toplumdan kopuÅŸları ve toplumsal ahlaka,kalıplaÅŸmış düÅŸüncelere yabancılaÅŸan, tutunamayan bireylerin iç dünyasını anlatır. Yapıtları eleÅŸtiri, mizah ve ironi barındırır. Kastamonu ValiliÄŸi kendisi adına 2007 yılından beri OÄŸuz Atay Edebiyat ödülleri vermektedir.
YAYINLANMIÅž ESERLERÄ°
Tutunamayanlar (1972)
Tehlikeli Oyunlar (1973)
Bir Bilim Adamının Romanı (1975)
Korkuyu Beklerken (1975)
Oyunlarla YaÅŸayanlar (1975)
Günlük (1987)
Eylembilim (1998)
HAKKINDAKÄ° ELEÅžTÄ°RÄ° VE MAKALELER
Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, Yıldız Ecevit, Ä°letiÅŸim Yayınları, 2001, Ä°stanbul.
“Ben Buradayım” – OÄŸuz Atay’ın Biyografik ve Kurmaca Dünyası, Yıldız Ecevit, Ä°letiÅŸim Yayınları, 2005, Ä°stanbul.
OÄŸuz Atay’a ArmaÄŸan – Türk Edebiyatının “Oyun/Bozan”ı, yayına hazırlayan: Handan Ä°nci, Ä°letiÅŸim Yayınları, Ä°stanbul 2007.
Nabokov'dan OÄŸuz Atay'a ‘Tutunamayanlar'da ‘Solgun AteÅŸ' Ä°zleri, Ramazan Gülendam–Bahadır Sürelli, Varlık, 1151, 31-37 (2003).
“Yapıtları ve YaÅŸamıyla OÄŸuz Atay”, Hasan Uygun, Mavi Melek, sayı:44, 05/02/2010.
“Korkuyu Beklerken Gelenler”: OÄŸuz Atay Öyküleri Üzerine Yazılar, derleyen: Hilmi Tezgör.
OÄŸuz Atay: Romandaki düÅŸünce, Feridun Andaç, edebiyathaber.net, 1 Aralık 2015.
OÄŸuz Atay’ın Dünyası, Tatjana Seyppel, Ä°letiÅŸim Yayınları, 1989, Ä°stanbul.
OÄŸuz Atay Ä°çin Bir Sempozyum, Handan Ä°nci-Elif Türker, Ä°letiÅŸim Yayınları, 2009, Ä°stanbul. (13-14 Aralık 2007 tarihlerindeki sempozyumun geniÅŸletilmiÅŸ basımı.)
HAKKINDA AZ BÄ°LÄ°NENLER
– Babası 11 sene CHP’den milletvekilliÄŸi yaptı.
– Gençlk yıllarında karikatürle ilgilendi
– En sevdiÄŸi yazarlar Dostoyevski ve Kafka’ydı.
– Ä°lk romanı Tutunamayanlar’ı ilk okuyan Vüs’at O. Bener’di.
– Tutunamayan kitabındaki karakterler aslında kendi hayatından arkadaÅŸlarıydı.
– En büyük hayranlarından biri Orhan Pamuk’tu.
– Kısa film yönetmenliÄŸi de yaptı. Ancak çektiÄŸi film kayboldu.
– Kaybolan GünlüÄŸü Marmara Üniversitesi’nden bir öÄŸrencinin çantasından çıktı.
– Son sözleri “Sevinmeyin, daha ölmedim” oldu.
Ölüm onu Mecidiyeköy’deki arkadaşı Altay Gündüz’ün evinde yakalamıştır. OÄŸuz Atay banyodadır ve uzun süre çıkmaz, bu durumdan endiÅŸe duyan ev halkı seslenir ve “Sevinmeyin, daha ölmedim.” cevabının muzipliÄŸiyle gülmeye koyulurlar. Aradan bir süre daha geçer ve OÄŸuz Atay dışarı çıkmaz. Bunlar yazarın son sözleridir.